Ik mocht de afsluitende keynote verzorgen op het NIOC congres op 8 april 2009.
Het verzoek van de organisatie was om een verhaal te houden over ‘Serious Games’.
Ik heb dat een beetje vrij ;-) geïnterpreteerd en kwam uit op het volgende verhaal (met dank aan frans, jetse en bas voor hun feedback!).

Voor welke wereld leiden wij jongeren op? Wat zijn de 21st century skills die ze nodig hebben, nu startend in groep 1 en in 2030 zoekend naar de eerste baan… Die baan zal naar alle waarschijnlijkheid veel flexibiliteit van hen vragen, alsook intensieve (wereldwijde) samenwerking met andere kenniswerkers. Als individu zul je steeds meer verantwoordelijkheid kunnen en moeten nemen. Thomas Friedman beschrijft dit (heel…) uitgebreid in zijn moderne geschiedenisboek “The World is Flat”. En Sir Ken Robinson heb ik wellicht al eens genoemd in dit verband B)

En wat is hun wereld nu? Ze maken achteloos gebruik van technologie, maar doorzien ze de consequenties? Sociale netwerken mogen zich verheugen in grote belangstelling, TV verliest snel terrein ten opzichte van tijd doorgebracht op Internet. Wat moet je daarmee in het onderwijs?

“We think with the objects we love, we love the objects we think with” – Sherry Turkle
Terughoudendheid en enige scepsis jegens de huidige trends op Internet zijn begrijpelijk. Maar onderzoek van o.a. MIT professor Sherry Turkle (social studies of science and technology) wijst uit dat aansluiting op de leefwereld van jongeren belangrijk is. Ze verwoord dit prachtig: We think with the objects we love, we love the objects we think with.”

De wereld waarin jongeren nu leven bevat allerlei ‘Allways On’ communicatie middelen, inclusief online multi-player games waarin ze een zelfgekozen identiteit kunnen aannemen. Hiermee geven ze hun sociale leven mede vorm, ze denken en leren in die Allways On wereld. Nu moeten ze dat allemaal uitzetten en opbergen bij aankomst op school… Vervolgens vragen we onszelf af waarom de motivatie van leerlingen op school tanende is?! Iets zegt mij dat het blokkeren van hyves, youtube en myspace, het verbieden van mobiele telefoons, etc. geen houdbare strategie is. Niet als je jongeren betrokken wilt houden, aangehaakt bij hun onderwijs.

Wat heeft dit met Games te maken?

Bij nadere beschouwing blijken games terugkerende elementen te hebben die nauw aansluiten bij de leerdoelen voor de werkende mens in de toekomst. Deze moderne werker functioneert in wereldwijde, flexibele, losse samenwerkingsverbanden met veel eigen verantwoordelijkheid, creativiteit en initiatief.
Ik ben er, mede daarom, van overtuigd dat spelend leren de toekomst heeft. Enkele argumenten:

• Games bevatten enkele gemeenschappelijke motiverende elementen:
  (Leren) samenwerken in (virtuele) teams, gezamenlijk werken aan concrete doelen, waarmee erkenning voor het behalen van resultaten en (de ontwikkeling van) vaardigheden kunnen worden verkregen.
• Directe beloning danwel sanctie bij het leveren van prestaties of het begaan van een vergissing (i.e. in games brengen goede prestaties je naar het volgende ‘level’, slechte zetten je terug om het ‘level’ opnieuw te spelen tot je het wel beheerst).
• Oefenen/trainen van het oplossen van complexe problemen/puzzels in stressvolle situaties (n.b. je zult maar een reuzentrol en/of vuurspuwende draak achter je aan hebben terwijl je de sleutelcode van de enige ontsnappingspoort probeert te achterhalen!).
• En in het voorbijgaan doe je zeer relevante (werk)ervaring op in het onder druk samenwerken in teams…

Goede Match
Deze ‘skills’ passen opmerkelijk goed bij de eisen die de nieuwe (platte) wereld stelt gebruikmakend van de instrumenten waarmee jongeren in hun eigen wereld leven en functioneren! Ligt dit allemaal niet veel genuanceerder? Vast wel. Maar de geschiedenis leert ons dat we effecten op korte termijn altijd overschatten en op lange termijn altijd onderschatten.

De impact van de nieuwe (social) media op de wereld is groot en onderwijs kan/mag/zal zich daar niet aan onttrekken.

Mike (April/2009)

N.B.: Gebruikte bronnen in ‘Serious Games’ naast reeds genoemde:

• • Do schools kill creativity, TED, Sir Ken Robinson, februari 2006
  • TiO, Taalonderwijs in Ontwikkeling, Ad Bok
  • Youtube filmpje bij quote ‘When the sun comes up, you’d better be running’ (dank Jetse!)

Op 25 maart jl. mocht ik een presentatie verzorgen tijdens de Managementconferentie 2009 georganiseerd door het Consortium voor Innovatie voor de BVE sector.
Het congres startte met een wat mij betreft zeer geslaagde keynote presentatie van Dr. Sanford C. Shugart, president van het Valencia Community College (65.000 studenten!) in Orlando, Florida.

Zijn performance (een combinatie van verhalen, zang en poezie) was zeer authentiek en maakte daarom grote indruk op me. Zijn pleidooi om de jongeren (postmodernisten) als personen te behandelen i.p.v. klantnummers is me uit het hart gegrepen, zie de CvI weblog voor een uitgebreidere beschrijving.

Brug van postmodernisme naar aandacht voor de mens achter de gebruiker

Ik heb dankbaar vele bruggetjes gemaakt van zijn verhaal naar mijn presentatie over digitale identiteit van/voor leerling en docent. Er wordt veel te weinig rekening gehouden met de mens achter de gebruiker bij het inrichten van systemen en de toegangsprocedures die daarbij horen. Mensen begrijpen de systemen niet, maken fouten die hen vervolgens worden verweten en de systemen worden nog strenger beveiligd zodat die onzorgvuldige gebruiker geen risico vormt. Ja dat gaat werken… NOT!

Digitale Identiteit voor Modern Onderwijs
Ik betoog in mijn presentatie dat modern onderwijs de inrichting van een digitale identiteit vereist voor zowel de leerling als de docent. We praten al enige tijd over onderwijs op maat, competentie gericht, flexibel inspelend op behoeften en mogelijkheden van de leerling. Met digitale leeromgevingen als vanzelfsprekend onderdeel van dat toekomstbeeld.

Ok, maar wie is die leerling? Wat wil zij? Waar is ze goed in? Wat boeit haar? Wat doet ze buiten school? Kortom, wat is haar identiteit? Zonder dat kan op maat onderwijs niet worden geboden.
Wie heeft die kennis? DE docent? We zien steeds meer taken met verschillende profielen in ons nieuwe onderwijs: coach, begeleider, docent, etc. Daarnaast vormen digitale omgevingen een structureel onderdeel van nieuw onderwijs, de mensen in het onderwijs ontlastend.
Kortom, de (digitale) identiteit van de leerling moeten kunnen worden geraadpleegd, gedeeld en aangevuld door betrokkenen en systemen. Natuurlijk zijn leerling en ouders daarbij nauw betrokken!

Zo’n vaart zal het toch wel niet lopen?
Hoor ik u denken: is dit wel nodig?
Maar we kunnen toch niet anders? Hoe kunnen we een leerling engageren met onderwijs op maat als we ons niet werkelijk richten op diens identiteit? En haar daar niet actief bij betrekken? Anders kunnen we beter en goedkoper(!) voorgekookte vakkenpakketten en studierichtingen blijven aanbieden.

Ik ben ervan overtuigd dat het inrichten van een Digitale Identiteit voor elke leerling noodzakelijk is om modern onderwijs mogelijk te maken. Daarbij is die leerling zelf hard nodig. Wil ze niet? Vergeet dan op maat onderwijs, kies een standaard pakket en ga lekker in de klas zitten. Prima, niets mis mee!
Maar als die standaard knelt en wringt, niet goed past. Dan willen leerling en docent, ouders en school in gesprek over het onderwijs. Voor die unieke leerling en diens uitdagingen en mogelijkheden onderwijs samenstellen dat goed past, en daarmee leuk is, en uitdagend! En dat is, kijkend naar de situatie rond ons huidige onderwijs, zeer welkom volgens mij.

Wat moet ik doen om dit op mijn instelling in te richten?
De oplossing voor dit vraagstuk is geen pakketselectie of een projectinspanning. Om te komen tot een structurele voorziening m.b.t. identiteit is beleid nodig dat een kader biedt aan elk initatief binnen de instelling dat raakt aan de identiteit van de leerling of docent. Stap voor stap kan zo gewerkt worden aan een schoolomgeving die als vanzelfsprekend respectvol en slim omgaat met wat ze al weet van haar mensen en leerlingen. De belangrijkste aandachtspunten en het startpunt voor dat beleid heb ik toegelicht in mijn presentatie. Veel succes!

Mike (maart/2009)

P.S. Voor een nadere toelichting op mijn presentatie zie de notes in de powerpoint file. Al mijn presentaties bij slideshare (click op de titel) kun je downloaden om beelden of teksten opnieuw te gebruiken.

Op 22 april 2008 werd in Den Haag het seminar ‘Nederland Open in Verbinding’ georganiseerd. Dit om het gelijknamige
actieplan van Staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken onder de aandacht te brengen. Ik heb daar onderstaande presentatie gegeven over de inzet van Open Source Software in het Onderwijs.

Open Source Software in Onderwijs

Open Source Software (OSS), software die vrij gebruikt, aangepast en verspreid
mag worden, biedt interessante mogelijkheden voor
(samenwerkende) onderwijsinstellingen. Deze software is vrijwel altijd gebaseerd op
Open Standaarden, er is immers geen leveranciersbelang te beschermen.
Op basis van functionele wensen is het de moeite waard
om de gesloten commerciële producten te vergelijken met de Open Source
varianten. De voordelen van OSS zijn: geen licentiekosten, snel, praktisch en
eenvoudig inzetbaar en veel flexibiliteit. Het is wel belangrijk dat de
ondersteuning goed geregeld is, vaak kan dat met een actieve
gebruikerscommunity of vereniging nog beter dan bij een commerciële
softwareleverancier.

Een goed voorbeeld van een uitstekend Open Source pakket voor Onderwijs is Moodle,
een Electronische Leeromgeving (ELO), dat momenteel in honderdvijftig landen waaronder Nederland veel wordt ingezet. Er is zelfs een vereniging opgericht waarin Nederlandstalige gebruikers van Moodle samenwerken.
Een ander leuk voorbeeld is Hot Potatoes, een pakket dat
laagdrempelige mogelijkheden biedt om interactieve oefeningen online
aan te bieden en te delen.

Open Standaarden in Onderwijs

Mijn collega bij Kennisnet, HP Köhler gaf een presentatie over Open Standaarden in het Onderwijs. Ook een zeer relevant thema want het onderwijs maakt in snel toenemende mate gebruik van digitale onderwijsmiddelen zoals elektronische leeromgevingen (ELO) en digitaal lesmateriaal. Hierdoor neemt de afhankelijkheid van dit soort middelen snel toe. Het is daarom belangrijk eisen te stellen aan de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van digitale onderwijsmiddelen op korte en langere termijn. Zodat het onderwijs altijd doorgang kan vinden en investeringen in digitaal onderwijs toekomstvast zijn.

Bij het verwerven van digitale middelen is duurzaam inkopen net zo belangrijk als bij investeringen in folio (lesmateriaal), meubilair, gebouw, etc. Om ervoor te zorgen dat investeringen in ‘digitaal onderwijs’ inderdaad toekomstvast zijn, is het van groot belang te letten op de consequente toepassing van Open Standaarden. Open Standaarden zijn vrij beschikbare beschrijvingen van een afspraak tussen producenten, leveranciers en eindgebruikers. Op basis van een standaard kan iedere leverancier producten maken. Enkele eenvoudige voorbeelden: A4 papier, stopcontacten en stekkers, webbrowsers, webservers, html editors, etc. Zowel bij software als bij digitaal lesmateriaal zorgen Open Standaarden ervoor dat investeringen niet verloren gaan als wordt gewisseld van leverancier of product.

Ook als leerkrachten zelf materiaal ontwikkelen, bijvoorbeeld voor digitale schoolborden, is het van belang erop te letten hoe dit materiaal wordt beschreven en opgeslagen om de vindbaarheid en uitwisselbaarheid te vergroten. Is het gemaakte materiaal te gebruiken met een ander bord? Is het materiaal gelabeld? Als hier aandacht aan wordt besteed is samenwerking en uitwisselling mogelijk met collega onderwijsinstellingen, ook als zij voor andere producten en leveranciers hebben gekozen.

Bij het aanschaffen van licenties op lesmateriaal of bij zelfgemaakte modules voor een specifieke ELO geldt precies hetzelfde: Is het aangeschafte of zelf gemaakte materiaal inzetbaar in andere ELO’s?
Kortom: eisen stellen t.a.v. het gebruik van Open Standaarden beschermt uw investeringen in software en digitaal lesmateriaal en houdt uw opties open voor de toekomst!

Tip: Holland Open Software Conferentie 18 en 19 september 2008 in Amsterdam

Op donderdag 18 en vrijdag 19 september 2008 organiseert Stichting Holland Open voor de vierde keer de internationale Holland Open Software Conferentie (HOSC) in Amsterdam met als thema ‘Open Up’.
Het doel van deze conferentie is een brede verzameling open initiatieven en projecten te presenteren waarin het gebruik van Open Standaarden, Open Source Software, Open Content en ‘Open Education’ volop wordt gedemonstreerd. Binnenkort meer informatie op de HOSC website.

Namens Kennisnet ben ik betrokken bij de organisatie van de HOSC 2008 om Open Onderwijs over het voetlicht te brengen in een speciaal samengestelde onderwijsprogrammalijn ‘Open Education’. Leerkrachten, ict-coördinatoren en managers in het primair-, voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs werken binnen deze onderwijsprogrammalijn samen in werkgroepsessies en projecten rond thema’s gericht op Openheid in het onderwijs.

Mike (april/2008)