2021In mijn vorige post over TEDx Amsterdam Live op 13 juli jl. beloofde ik een abstract van mijn talk. Time to deliver! Mijn pitch voor gepersonaliseerd onderwijs is geïnspireerd door mijn participatie in de 'Denktank ICT in de Sterrenschool'. Daar heb ik met een divers groepje actoren in en rond het onderwijs nagedacht over de ondersteuning die ICT kan en moet bieden om gepersonaliseerd, individueel onderwijs betaalbaar mogelijk te maken. Daarbij heb ik me ook regelmatig afgevraagd: waarom is dit eigenlijk nodig? Wat zijn de drijvende krachten achter deze verandering? Mijn redenering van vorige week is opgebouwd uit een aantal stappen, ik licht ze hieronder nader toe.
Van het industriële model naar een gepersonaliseerde aanpak
Ons huidige onderwijs laat zich goed vergelijken met een industrieel productiemodel, Sir Ken Robinson introduceerde deze krachtige vergelijking. In vaste batches (cohorten/klassen) worden leerlingen zo efficiënt mogelijk door een standaard programma gevoerd. Het leermateriaal is voor iedereen hetzelfde en het wordt ook op hetzelfde tijdstip in hetzelfde tempo aan iedereen op dezelfde manier aangeboden. Er zijn ook vaste tijdstippen (schooljaren) waarop iedereen doorschuift op de 'lopende band'. Als een leerling het jaar niet met voldoende resultaat heeft doorlopen wordt het hele jaarprogramma herhaald.
Deze massaproductie aanpak heeft ons veel gebracht, het heeft ons in staat gesteld onderwijs beschikbaar te stellen aan elk kind, rijk of arm. Daarvoor konden alleen welvarende families zich veroorloven een leraar in te huren en hun kinderen niet te laten bijdragen aan het familie inkomen door te werken, maar die tijd te gebruiken voor educatie. Het wordt echter steeds duidelijker dat een gepersonaliseerde aanpak nodig is naar kinderen. Als geen rekening wordt gehouden met hun interesses, persoonlijke voorkeuren en leerstijlen zal het rendement van hun opleiding achter blijven. En juist hun individuele talent, creativiteit en eventuele uitdagingen behoeven speciale aandacht om tot de beste resultaten te komen in het onderwijs. De gevolgen van de standaard aanpak zijn ook duidelijk zichtbaar. Kinderen hebben allerlei problemen, waaronder: verveling , motivatieverlies, gedragsproblemen, leerachterstanden, etc. Het is duidelijk dat een verandering noodzakelijk is, maar welke?
21st Century Skills in de Kenniseconomie
Uitdagingen bij het realiseren van de Individuele Leerreis Elke leerkracht zal aangeven dat hij of zij graag meer aandacht zou willen geven aan de specifieke behoeften die zij zien in kinderen, maar vind daar maar eens de tijd voor. Met een dreigend lerarentekort en een haperende economie zijn nu niet bepaald de ideale uitgangspunten aanwezig om een arbeidsintensievere vorm van onderwijs in te voeren. Hoe doorbreken we deze tegenstelling? Een aansprekend voorbeeld is het werk van Sugata Mitra, die heeft aangetoond dat een groepje van 4 tot 5 kinderen met een gedeelde computer en een goed geformuleerde leervraag met minimale begeleiding uitstekende leerresultaten kunnen boeken. Ik schreef daar vorig jaar al eens over na een bezoek aan de TED global conferentie waar hij sprak. Leuke theorie, maar wat nu? In Nederland zijn al behoorlijk ver uitgewerkte concepten uitgedacht die de beschreven vorm van gepersonaliseerd onderwijs realiseren. In de Sterrenschool is voor het lager onderwijs uitgewerkt hoe per kind een individuele leerreis kan worden geboden met als uitgangspunt het bestaande kader van mensen en middelen. Voor het middelbaar onderwijs is er een soortgelijk concept genaamd Netwerkschool. Er zijn al diverse scholen in Nederland die aan de slag zijn met verschillende aspecten van de Sterrenschool, enkele daarvan gaan voor het volledige concept, anderen proberen stap voor stap de elementen in een bestaande school in te voeren. Deze omwenteling in ons onderwijs zal niet zonder slag of stoot verlopen. Het zal tijd, aandacht en geduld vragen om te leren hoe we dit nieuwe onderwijs goed kunnen inrichten, hoe leerkrachten hierbinnen optimaal kunnen werken en hoe regelgeving hiervoor de ruimte moet bieden. Dit proces zal verlopen met vallen en opstaan, zoals met alle vernieuwing. Maar het is wat mij betreft duidelijk dat dit onze koers moet zijn. U kunt helpen met uw suggesties en (liefst constructief :-) commentaar. Mike (Juli/2011)
Zoals dat eigenlijk altijd gebeurt: door te innoveren! Informatietechnologie en dan met name de digitalisatie van informatie en een diversiteit aan nieuwe communicatie- en samenwerkingsmiddelen hebben grote impact op hoe leren kan worden ingericht. Daarbij is het zaak niet door te slaan maar wel scherp te kijken naar de rol die technologie kan spelen in het onderwijsproces. Science fiction auteur en uitvinder Arthur C. Clark zei in de 70er jaren bij een Unesco conferentie al: "Any teacher that can be replaced by a machine probably ought to be". Vaak roept deze uitspraak initieel verontwaardiging op. Een leraar kan nooit vervangen worden door een machine! Nee natuurlijk niet, maar veel taken zijn uitermate geschikt om met een computer te doen, zeker als daar de juiste digitale leermiddelen voor ontwikkeld zijn. Door voor specifieke delen van onderwijs informatietechnologie in te zetten kan kostbare tijd worden vrijgemaakt om mensen in het onderwijs juist die dingen te laten doen die machines niet kunnen, zoals additionele instructie op maat geven bij optredende problemen. Daarnaast blijft natuurlijk de hele sociale en groepsdimensie in het onderwijs van evident belang, en daar kan door de inzet van informatietechnologie ook meer ruimte voor worden gevonden.
De kenmerken ('Sterren') van deze nieuwe conceptscholen zijn: